AFSCHEID.....

Maandag 2 maart 2009 was een trieste dag voor de Nederlandse televisie om twee redenen. In de eerste plaats omdat ik op die dag hoorde dat Walter van der Kamp enkele dagen eerder was overleden op 83 jarige leeftijd. Walter was de regisseur van enorme dramaproducties, zoals Willem van Oranje, Holland Glorie en De stille Kracht! Ik heb altijd met heel veel bewondering naar zijn producties gekeken: mooi gemaakt en met een geweldige timing. Ik had ooit de gelegenheid om naast Walter te zitten bij AVRO’s Toppop! Dat was in een periode dat regisseurs van alle afdelingen ook andere programma’s moesten maken. Ik was in die tijd video-editor bij de NOS. Er kwam op die bewuste dag in de Toppop studio de band Earth & Fire, met Jerney Kaagman als zangeres, langs. Als dramaregisseur wilde Walter het niet alleen registreren, maar ook echt zetten. Earth & Fire hadden toen de hit “Weekend” en, inderdaad, Jerney een blauw broekpak! Walter wilde een bepaalde “Mise-en-scène” van Jerney hebben op 1 camera! Zij moest langs haar bandleden lopen en af en toe verliefd naar hen kijken. Jerney had daar geen trek in, maar toen kwam de geweldige klasse van Walter om de hoek kijken! Hij kon Jerney zo motiveren, dat ze het toch deed. Een legendarische opname! Een geweldige man met fantastisch regiebloed door de aderen! Hij heeft historie geschreven voor de Nederlandse Televisie!
Ik mag mij gelukkig prijzen om heel vaak met zijn zoon Jurriaan te mogen werken. Jurriaan is eerste cameraman bij dutchView en naast een geweldig mens ook één van de béste cameramensen bij de Nederlandse TV. Hij was het ook die, als een volleerd ceremoniemeester, een ander, minder tragisch, afscheid georganiseerd had voor Crew Manager Camera bij dutchView: Theo Joosten. Jur had dat natuurlijk niet alleen gedaan, want bijna iedereen binnen zijn afdeling had wel een steentje (lees: sneeuwbol) bijgedragen, met name de opvolger van Theo, Anja Reinders.
Theo nam na vele tientallen jaren afscheid, omdat hij van een welverdiende rust kan genieten. Het was een ongelofelijk feest in studio 4 op het Mediapark! Theo heeft aan alle grote meercameraproducties meegewerkt en ook als eerste cameraman zijn stempel gedrukt op coaching, meedenken en geweldig camerawerk! Eén van de sprekers bij zijn afscheid was Bob Rooyens, waar Theo heel veel mee heeft samengewerkt. Bob, de Nestor van de TV regisseurs, had mooie, lange verhalen over de prettige samenwerking.
Studio 4 was aangekleed als een soort huiskamer, met de nodige oude camera’s die gebruikt werden in de actieve periode van Theo: LDK 3, LDK 14 en de nieuwste modellen. Ook een oude motordolly was uit het stof gehaald: wat een schitterend apparaat! Vele grote cameramensen én regisseurs zoals Guus Verstraete hebben nog gereden op zo’n dolly! Als dollyrijder en dat viel niet mee!
Ik ken Theo heel goed; we zijn in de loop der jaren bevriend geraakt. Qua werk zorgde hij altijd voor geweldige collega’s bij de producties die ik regisseerde. Ik weet zeker dat Anja dat ook zal doen ☺! Bij programma’s als Nederland Muziekland, Goud van Oud Live, klassieke muziekopnamen, specials met de Dolly Dots, Frank Boeijen, Pinkpop 1991, Kayak of grote Ahoy’ spektakels: Theo was er altijd bij. Hij adviseerde mij; discussieerde over lenzen en cameraposities, uitsnedes, overgangen: de ideale sparringpartner! Zowel in het voortraject als na afloop van een producties spatte de kwaliteit én de lol eraf! Zo kwamen ooit in Nijmegen na afloop van een muziekspecial terecht op een zolderkamer. Theo dook meteen de platenkast in, op zoek naar iets van The Beatles. Ongelofelijk veel lol gehad met enkele collega’s! In 2000 zijn we met z’n vieren (Han Budding, Roelof van der Schaaf, Theo en ik) naar Liverpool gegaan om de beroemde Beatles tour te doen. Wat was het leuk in die 2 dagen! Daar zag je dat, naast muziek en sport (Feyenoord!), fotografie ook een hobby van Theo is. Men name het fotograferen van mensen is fenomenaal. Voor die details moet je het maar eens aan hem zelf vragen!
Theo vatte zijn taak als manager Camera heel serieus op: Hij was eerlijk en recht door zee en had de moeilijke opgave om toentertijd Ruud Stienen op te volgen. Dat is meer dan goed gelukt! Ruud was er natuurlijk ook om zijn maatje een fijn afscheid te bezorgen. Wie dat ook deden waren Klaas Waverijn en Jurriaan van der Kamp! Zij hadden, met geweldig camerawerk van Bas Thijssen, een videoclip in elkaar gezet met een zelfgemaakte rap over Theo! Wat een succes! En misschien wel op YouTube te vinden! Bij verschillende programma’s hebben zij, verkleed als rappers (zie foto), hun muziek laten horen! Zo ook, naar ik heb begrepen, bij de Nationale IQ Test van BNN. Vóóraf aan de uitzending werd een opname gemaakt van Klaas en Jur met de rap. Het publiek riep aan het eind van dit optreden: “Theo bedankt, Theo bedankt!”. Heel geestig was het, dat aan het EIND van de uitzending van de IQ test dit ook op de zender te horen was. Het “Theo bedankt” schalde ook bij mij thuis uit de speakers. Later hoorde ik pas hoe dat tot stand gekomen was!! Zo ook hebben wij bij de Vrienden van Amstel in Ahoy’ deze zelfde rap opgenomen om in de clip te verwerken! Jammer genoeg waren er maar een paar shotjes van te zien, maar het was voor ons, als crew, geweldig om te doen. Theo moest in zijn eigen stad op afstand gehouden worden: dat viel niet mee voor Anja!
Om kort te gaan: Ik zal Theo missen, als collega, maar gelukkig niet als vriend! Ik zal genieten van alle mooie herinneringen aan fantastische producties én het fraaiste camerawerk! THEO BEDANKT!!

'LIVE UIT JERUZALEM"

Als meercamera regisseur word ik regelmatig benaderd voor het regisseren van bijzondere éénmalige producties. Ik vind het leuk om daar mijn tanden op vast te bijten.
Zo werd ik anderhalve maand geleden gevraagd om een live programma vanuit Jeruzalem (Israël) te regisseren. Nu heb ik heel wat ervaring met werken in andere landen. Zo mocht ik 3 jaar lang in Denemarken de Roskilde Concerten regisseren met een lokale ploeg. Dat heb ik ook gedaan in Tsjechië met een gedeeltelijke crew uit dat land, evenals in Amerika. Gelukkig was Engels altijd de voertaal en daar kom ik goed mee weg. Bovendien weet ik wat ik wil en niét wil!
Ik heb voor het TV programma “Live uit Jeruzalem” de juiste keuze gemaakt om het te regisseren! Het programma zou over de verkiezingen gaan in Israël en met alle Nederlands sprekende gasten worden behandeld. Het was een programma voor de EO, Moslim Omroep en Joodse Omroep gezamenlijk! Dat mag bijzonder genoemd worden, want met 3 verschillende Godsdiensten en dus ook 3 verschillende achterbannen heb je dus ook evenzoveel meningen. Opvallend genoeg ging de samenwerking goed. Natuurlijk waren er meningsverschillen, maar als er mondiaal zo met elkaar wordt omgegaan zijn we op de goede weg naar wereldvrede.
De producent in Israël is van Nederlandse komaf. Inspirerende man met heel veel contacten. Echter het maken van een live TV programma met een lokale ploeg is mij zwaar tegengevallen. Natuurlijk had ik mij goed ingelezen en voorbereid; tientallen emails gestuurd naar het lokale facilitaire bedrijf en slechts enkele antwoorden gekregen..... Helaas waren de contacten met de locatie en facilitaire bedrijf reeds afgesproken én betaald voordat ik in beeld kwam!
De locatie is mooi met uitzicht op de Oude Stad. Wij zonden het programma op 10 februari in de avond uit, in 2 delen. Het was natuurlijk donker buiten rond het uitzendtijdstip, maar het licht op de muur en andere gebouwen waren misschien te zien, met het juiste licht binnen en de juiste camera’s!
Ik had natuurlijk gevraagd om een lokale crew, die Engels sprak én kon verstaan! “Alles komt goed” was het antwoord en met mijn goedgelovigheid ging ik daarvan uit. Zeker gezien mijn eerdere ervaringen met buitenlandse crews! Die goedgelovigheid in Jeruzalem kreeg een nare bijsmaak, zo bleek achteraf. Iedereen weet in ons vak van programmamaker, dat er een aantal cruciale functies zijn: lichtontwerpers, cameramensen, video-editors, opnameleiders, audio-enigineers etc. Ik mocht gelukkig mijn eigen video-editor meenemen, Nic Stassen. En wat was ik blij, dat hij er was!! Aan mijn andere zijde was Michal de Wolf mijn steun, want zij sprak op een ongelofelijke manier Hebreeuws en kende de stad! Altijd handig, toch? Verder waren er bijzonder aardige collega’s van de EO, JO en NMO aanwezig! De presentatoren waren Andries Knevel, Hadassah de Boer en Abdellah Dami. De uitzendingen (er waren er 2 met daartussen NOVA) gingen vooraf door een kruisgesprek met “Tijd voor MAX” en “Netwerk”. De beide kruisgesprekken gingen goed, hoewel we Hilversum (EO gebouw met Netwerk) nooit hebben gehoord in de uitzending. Gelukkig wel met de meelevende collega’s in Hilversum!! Eerlijk gezegd was het kruisgesprek met MAX ook een soort van “testcase” voor ons in de wagen! Tja de wagen..... De eerste kennismaking was geen goede: zondag, 2 dagen voor de uitzending, zijn we in Tel Aviv gaan kijken, nadat wij Nic van het vliegveld hadden opgepikt. Na een korte zoektocht vonden we de wagen op een parkeerplaats achter een autodealer. De motorkap stond open en mij was verteld, dat het een redelijk nieuwe OB truck was: alles up-to-date. De vraag is alleen nu: vanaf welke “date”? De wagen was waarschijnlijk toch zo’n 15 jaar oud en in Engeland gebouwd. De achterklep stond open en daar lag een enorme hoeveelheid kabels, losse pluggen en een verouderde camera! Nu had ik mij natuurlijk wel op de hoogte laten brengen van de type beeldmenger en camera’s. Navraag gaf het antwoord: beeldmixer (Sony DVS-7150) is oké voor dit type programma, maar de camera’s Sony BVP-70-ISP en Panasonic AQ-2, zwaar verouderd. Bovendien was alles 4:3, dus in Hilversum moest het bij de MCR door de zg. ARC om een goed 16:9 plaatje te krijgen. Indien de camera’s goed onderhouden zijn is er nog wel een goed plaatje uit te krijgen. Wijde lenzen kennen ze niet in Israël, althans niet bij dit bedrijf en konden ze niet inhuren, dus de Jimmy Jib kreeg een 13 X, evenals de hand-held. Dat zou best eens te krap kunnen zijn, maar ik had de locatie nog niet gezien. Het was dus te krap!
Nadat Nic en ik over de eerste schrik heen waren en ons beloofd was, dat alles goed zou werken, gingen we terug naar Jeruzalem om de locatie te bekijken. Inderdaad prachtig; het werd gebruikt voor met name feesten en partijen. Vlak voor een bruiloft nog even gekeken hoe het met het licht gesteld was, met name op de muur en de Oude Stad. Veel te weinig, dat was met het blote oog ook wel te constateren. Nu had ik daar wel het vermoeden van, maar je hoopt toch op net een beetje meer licht!
De dag vóór de uitzending hebben we met name besteed aan de draaiboeken; het bekijken van de weergaven, welke Nic nog hier en daar heeft aangepast in de AVID op kantoor van de producent en andere zaken voor het programma. Het werd laat, want er waren nog de nodige discussiepunten die verwerkt moesten worden in het draaiboek.
Op de dag van uitzending, dinsdag 10 februari, was de crewcall 9 uur ’s ochtends. Het begon al niet goed: de OB truck kon niet op de plek staan waar die gepland was, omdat daar geparkeerde auto’s stonden en wegslepen was geen optie. Dus dan maar iets verder op, dichterbij de up-link van de satelliet naar Nederland! Voordat ik een beschrijving geef van de OB en crew even iets over de up-link. Er kwam een oud busje met een soort van “boedelbak met schotel”. Nic en ik hadden onze twijfels of het zou gaan werken, mede door het heel slechte weer, maar we hadden hier te maken met profs, toch? Twee andere schotels werden aan een lantaarnpaal en hek bevestigd.... De verbinding met Nederland ging inderdaad goed, maar een satelliet verbinding met Tel Aviv waar Chico Manashe (commentator van Channel 10 in Israël met Nederlandse roots) werkte niet goed: veel storing met af en toe beeld. ’s Avonds moest de verbinding gebruikt worden om inhoudelijke redenen. Vlak voordat we ze actual schakelden had iemand voor een andere satelliet gekozen, waardoor het beeld en geluid a-synchroon waren. Daarnaast kon één van de presentatoren, Andries Knevel, onze Chico niet verstaan, mede door omgevingsgeluid. Ervaren als Chico was gaf hij toch een kort verslag van de gebeurtenissen van de dag!
Het bouwen van de set, 2 tafels en een optreedplek voor de 2 optredens, ging van start. Doordat de wagen niet op z’n eerder vastgestelde plek stond kwamen ze kabels te kort voor audio! Na veel gedoe en op mijn aandringen hebben ze een kast met aansluitingen buiten laten staan met een plastic zak erover! Het weer werd steeds slechter met enorme buien en zelfs hagel! Binnen was de stemming rustig, te rustig, vond ik! Een man die de hele ochtend op een flightcase had gezeten en wat voor zich uit zat te staren bleek een cameraman. Een andere cameraman kwam binnen, keek naar een camera, ging zitten en klapte z’n laptop open! Weer een andere cameraman kwam bijna 2 uur te laat en miste de regiebespreking, zonder reden! Bijzonder was ook dat weer een andere cameraman een zonnebril droeg achter z’n camera! De handheld cameraman en de crane-operator waren oke! In de loop van de dag kreeg ik toch het vermoeden dat het niet goed ging komen met het geluid! Een microfoon was stuk van tafel “A” en hebben ze voor het gevoel maar laten staan om de andere microfoons maar richting die gast te richten, waar de microfoon stuk was. Op mijn verzoek om die te vervangen was het antwoord: “We hebben niet meer microfoons”! Dan huur je er maar één, riep ik nog, maar is ook nooit goed gekomen! Het intercom systeem van deze wagen was een regelrechte ramp: cameramensen konden me nog wel verstaan, hoewel de cameraman op camera 1 (die te laat was) nauwelijks Engels sprak én verstond! Gelukkig was Alfred Broer van de NMO mijn opnameleider, maar was een roepende in de woestijn want zijn systeem viel steeds uit! Oortjes hebben in deel 1 van de uitzending nooit gewerkt, doordat de geluidsman er ook nog allerlei andere bronnen bij had geprikt. Het was te laat voordat we daarachter kwamen! De presentatoren waren aan de Goden overgeleverd! Nu zou je denken, dat je in Jeruzalem daar wel mee weg komt, maar dat is niet zo!
Tijdens de middagrepetitie, nou ja repetitie....., was er veel technische onduidelijkheid! Met name het geluid was daar een onderdeel van! Zoals ik al hierboven heb beschreven traden er ook artiesten op in het programma: The Idan Raichel Project en Noa & Mira Awad. De band van Idan Raichel bestond uit 12 man, hadden een geheel eigen décor meegenomen en eisten een bepaalde plek in de set waar ik niet gelukkig mee was. Maar de afspraken waren reeds gemaakt en toegezegd, zonder met mij te overleggen. Ik heb uiteindelijk bakzeil moeten halen! Jammer, heel jammer!! Hierbij wordt ook maar weer duidelijk, dat een werkbezoek met alle disciplines ALTIJD met de regisseur moet gebeuren!! Enfin, de 2,5 uur durende opbouw EN soundcheck was echt te gek voor woorden, mede omdat het full-playback zou zijn. Nu hadden ze bij Idan Raichel een aparte manier van soundcheck, die niet echt zo gek is, maar voor ons ongebruikelijk! Zij spelen live in de zaal, maar in de wagen komt een links-rechts signaal uit de computer binnen (full-playback) en d.m.v. een clicktrack worden de muzikanten de juiste kant opgestuurd! Heel bijzonder, wanneer je een heel concert op deze manier doet, maar voor 2 X 40 seconden en 3 losse stukken buiten de uitzending om (tijdens NOVA) en 2 stukken in de uitzending toch een beetje overdreven. Het playback gedeelte klonk overigens als een klok ☺ !
Naast alle technische ongemakken kwam er ineens een probleempje bij, dat ik al in geen jaren meer gehoord had: een artiest wil maar van 1 kant aangeschoten worden! Dat heb ik wel eens met Julio Iglesias en Vicky Leandros meegemaakt, maar recentelijk niet! Tja, ik heb dan ook de laatste tijd van beide artiesten niet veel meer gehoord..... Dit “probleempje” was heel gemakkelijk te tackelen! Overigens was het licht op de beide artiesten theatraal uitgelicht, wat inhoudt dat het eigenlijk te laag in intensiteit was. Was niet bespreekbaar met de crew!!
Wat heel bijzonder en totaal fout is, is dat de hoofdgeluidstechnicus alle faders van alle mikes tijdens de gesprekken open liet staan en bovendien ook tijdens de muziekoptredens! De klank werd daardoor overdreven hol! Bovendien maakten de MAC spots van de band een enorm bromgeluid en mochten niet uitgezet worden! De geluidsman in kwestie had alleen ervaring bij zaalmixen, heb ik begrepen. De beeldtechnicus moest 2 verschillende typen camera’s proberen gelijk te krijgen: dat is niet gelukt! Eén camera liep voortdurend uit de backfocus, wat ’s middag al geconstateerd was en niets mee gedaan werd! Een schande voor het facilitaire bedrijf, dat ze geen reserve materiaal bij zich hadden of überhaupt geen extra spullen hadden! Alle camera’s waren al jaren geleden afgeschreven en slecht onderhouden, dat zag je zo! Nu hebben we in Nederland hoge eisen, hoger wellicht dan in Israël, maar dit was op zowel audio als video gebied een heel slechte zaak! Ook op communicatiegebied was alles een ramp! Bijgaand een foto van de OB-interieur, die mij vooraf werd toegezonden. Het zegt genoeg: onscherp!!! In de OB truck zat een man met bril en capuchon, die de hele dag niets heeft gedaan! Ook niet toen er van alles niet werkte! Wij noemden hem Mr. Airco, omdat ook de aircondition in de wagen niet goed werkte! Als het apparaat aanstond werd het vreselijk koud en blies de lucht direct je nek in; als het uitstond was het aangenamer. Dus wij hebben steeds het ding uitgezet en enkele minuten later stond de airco weer aan! Mr. Airco was daar verantwoordelijk voor. Michal heeft zelfs de afstandbediening weggenomen en Nic had ook een manier gevonden om het aangenamer te maken! Ik was de man zo ongelofelijk zat, dat ik heb de OB heb uitgestuurd! Hardleers als hij was, niet voorstellen en geen idee wat voor functie hij had, zat hij even later weer in de regieruimte! Eén medewerker van het facilitaire bedrijf moest alle ellende opknappen en ze waren dus duidelijk met te weinig mensen voor deze klus! Hij liep van de studio naar de wagen en weer terug! Hij kon alle gedoe ook niet echt oplossen, waardoor de uitzending veel averij heeft opgelopen. Indien we met een fly-away set met Nederlandse crew dit programma hadden gedaan, was er een technisch betere en ook zeker een inhoudelijk beter programma uitgekomen! Door alle misverstanden over techniek en niet duidelijk was wie wat moest doen, hadden de presentatoren ook meer ontspannen en goed contact met de eindredacteur kunnen hebben. Helaas is het ander gelopen! Ik kan nog vele andere zaken opnoemen waardoor het mis is gegaan, maar het is uitgezonden en het is een les voor ons allen: Ga NOOIT werken met het facilitaire bedrijf in Israël die dit programma heeft gedaan. Sowieso is het aan te raden om een crew geheel uit vakbekwame Nederlanders te laten bestaan, want daar hebben we er genoeg van!
Ik heb geen spijt, dat ik dit programma had geregisseerd, maar de energie die door alle Nederlanders erin gestoken werd heeft het niet kunnen winnen van de amateurs op facilitair gebied in Israël! Jeruzalem is een prachtige stad en een bezoek waard en ik ga er zeker terug, maar dan wel met eigen mensen!